Jak już informowaliśmy, w dniu 22 sierpnia 2018 roku w Departamencie Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego odbyło się spotkanie robocze w sprawie propozycji regulacji prawnych dotyczących kształtu nowej Ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami.
W spotkaniu udział wzięli: ze strony ministerstwa dyrektor Katarzyna Zalasińska i Agnieszka Olech, ze strony Polskiego Związku Eksploratorów Jacek Wielgus i Piotr Brzozowski.
Podczas spotkania otrzymaliśmy zapewnienie, że wbrew krążącym pogłoskom ustalenia zawarte z PZE dotyczące kształtu nowego rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostaną dotrzymane. Rozporządzenie zostanie opublikowanie w najbliższych dniach.
Tematem spotkania było wypracowanie mechanizmów prawnych postulowanych przez środowiska eksploracyjne w Polsce.
Stanęliśmy na stanowisku, że prace nad nowa Ustawą o ochronie zabytków powinniśmy rozpocząć od wyjaśnienia i uregulowania kilku zasadniczych kwestii takich jak:
1. Jasna i czytelna definicja zabytku i zabytku archeologicznego.
2. Określenia cezury czasowej czyli od kiedy kończy się archeologia.
3. Czy teren całej Polski jest stanowiskiem archeologicznym, a jeżeli nie, to dlaczego praktycznie wszędzie wymaga się zgód WKZ na poszukiwania?
4. Określenie jaki teren jest a jaki nie jest stanowiskiem archeologicznym?
5. Co jest a co nie jest własnością Skarbu Państwa?
Ponadto podjęliśmy takie zagadnienia jak:
1. Maksymalne uproszczenie procedur niezbędnych do uprawiania eksploracji. Tu padła propozycja zaczerpnięta z mechanizmu występującego w prawie budowlanym czyli zgłoszenie. Brak sprzeciwu WKZ w określonym terminie byłby zgodą organu na poszukiwania. Co do zgody właściciela terenu padła propozycja zaczerpnięta z prawa łowieckiego czyli wyraźna odmowa.
2. Pojawił się pomysł wydawania „licencji detektorysty” wzorem z innych krajów UE, co pozostawiliśmy do szerszej konsultacji.
3. Zaproponowaliśmy podział przedmiotów znalezionych na:
a) archeologiczne i historyczne ważne dla zachowania dziedzictwa kulturowego,
b) archeologiczne pospolite i historyczne mniej istotne dla państwa, które poszukiwacz mógłby przechowywać u siebie na zasadzie depozytu a prawo deponowania było by zbywalne i dziedziczne,
c) przedmioty historyczne/relikty, które nie kwalifikowałyby się w pierwszych dwóch punktach i z automatu przechodziłyby na własność znalazcy,
4. Zaproponowaliśmy rozszerzenie definicji znaleziska przypadkowego na te z użyciem detektora, gdyż poszukiwacz w odróżnieniu od archeologa nie wie z czym może zetknąć się na badanym terenie a jego odkrycia są praktycznie zawsze losowe.
5. Zaznaczony został temat czegoś w rodzaju „abolicji” (choć samo to określenie jest dla nas niewłaściwe). Ministerstwo zastanawia się nad mechanizmem, który spowodowałby bezkarne przekazanie zabytków pozyskanych nielegalnie. Tego tematu nie podjęliśmy i czekamy na rozwinięcie tej propozycji.
Termin kolejnego spotkania roboczego to 18 września 2018 roku.
W związku z tak różnymi propozycjami regulacji prawnych jak i konieczności uszczegółowienia pewnych rozwiązań konieczna jest szersza konsultacja środowiskowa. Dlatego też Polski Związek Eksploratorów zorganizuje w tej sprawie spotkanie środowisk eksploracyjnych, którego celem będzie przedyskutowanie wyżej wymienionych zagadnień. Termin spotkania ustaliliśmy wstępnie na dzień 8 września 2018 roku. Miejsce jeszcze do ustalenia ale gdzieś w centrum kraju. Na spotkanie zapraszamy władze stowarzyszeń i fundacji wchodzących w skład PZE jak i tych nie będących w strukturach związku oraz poszukiwaczy niezrzeszonych i zaproszonych gości. O zasadach udziału w spotkaniu poinformujemy niebawem w oddzielnym komunikacie.
Zarząd
Polskiego Związku Eksploratorów