Ponad rok temu złożyliśmy wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o jego włączenie się w trwający proces legislacyjny, przedstawienie stanowiska wobec projektu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ocenę, czy projektowane zmiany nie będą naruszały podstawowych wolności, praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP. Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich zamieściliśmy w tej publikacji: https://pze.org.pl/wniosek-do-rzecznika-praw-obywatelskich/
Wielu z Was zastanawiało się zapewne jaka była odpowiedź i czy RPO wyraził swoje stanowisko w tej sprawie. Odpowiedź przyszła 6 miesięcy później. Tyle trwała analiza dokumentacji oraz weryfikacja projektu ustawy. Rzecznik Praw Obywatelskich nie stwierdził wówczas naruszeń w ustawie praw i wolności człowieka, jak zaznaczył, proces legislacyjny nie został jeszcze zakończony. Od tego momentu wiele się zmieniło…
Swoje uwagi do tego projektu wnieśliśmy w sierpniu 2021 r. wkrótce po tym, jak zostaliśmy zaproszeni do jego zaopiniowania jako podmiot biorący udział od 2018 r. w konsultacjach publicznych. Mieliście okazję się z naszymi uwagami zapoznać w tej publikacji: https://pze.org.pl/stanowisko-pze-w-sprawie-projektu-ustawy-o-ochronie-zabytkow-i-opiece-nad-zabytkami/
Przypominamy, że projekt ten nie miał nic wspólnego z tym, czego oczekiwaliśmy, a także z tym, co z trudem wypracowaliśmy z Departamentem Ochrony Zabytków. Całe środowisko poszukiwaczy miało prawo poczuć się zwiedzione i oszukane. Wyraziliśmy to w piśmie przewodnim jak i opinii do konkretnych zapisów projektu ustawy. Nie dość, że projekt nie przewiduje żadnych korzyści dla obywateli, to zawiera wiele zapisów wprowadzających jeszcze większy chaos prawny. Po raz kolejny można było podsumować, że z trzech haseł przyświecających idei konsultacji społecznych: edukować, nagradzać, karać! Pozostało jedynie „karać”.
Choć konsultacje społeczne i publiczne oficjalnie się zakończyły, nie pozostajemy bierni wobec nierozwiązanych do tej pory problemów, jakie stwarzają dla obywateli zapisy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Nie o wszystkich naszych działaniach możemy jednak na bieżąco was informować, tak jak byśmy tego chcieli. W ubiegłym roku mieliśmy spotkanie z Generalnym Konserwatorem Zabytków i z Dyrektorem Departamentu Ochrony Zabytków. Po raz kolejny zwróciliśmy uwagę na problemy obywateli i wskazaliśmy, że zaniechanie pracy nad ich rozwiązaniem mają negatywny wpływ na ochronę zabytków w Polsce. Przedstawiliśmy ponad trzydziestostronicową analizę obecnego systemu, wskazaliśmy możliwe rozwiązania. Wczoraj mieliśmy kolejne spotkanie w Departamencie Ochrony Zabytków, a za kilka dni następne. Planujemy konferencję, na którą zaprosimy również Rzecznika Praw Obywatelskich. O szczegółach poinformujemy wkrótce.
Joanna Kaferska-Kowalczyk
Odpowiedź Rzecznika Praw Obywatelskich