Dnia 11 maja 2018 roku odbyło się pierwsze robocze spotkanie konsultacyjne w Departamencie Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Spotkanie miało na celu zebranie informacji naszego środowiska na temat skutków wprowadzenia zmian w Ustawie o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami oraz stworzenia Zespołu do prac nad systemowymi zmianami przepisów dotyczących ochrony zabytków.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele środowisk eksploracyjnych, muzealnicy, archeolodzy, przedstawiciele SNAP, urzędnicy z NID, MKiDN oraz środowiska akademickie. Formuła spotkania przewidywała pięciominutowe prezentacje środowisk wraz z krótkim omówieniem problemów z którymi przyszliśmy do ministerstwa.

Spotkanie miało również na celu wzajemne poznanie się stron dyskusji oraz wstępne ustalenie składu zespołów roboczych mających za zadanie opracowanie założeń zmian w przepisach dotyczących Ustawy o ochronie zabytków oraz innych ustaw i przepisów wiążących się bezpośrednio lub pośrednio z eksploracją, własnością, zasadami przechowywania i konserwacji zabytków, ustawy o broni i amunicji oraz innych przepisów.

Dyskusja była merytoryczna i rzeczowa a jego uczestnicy w większości zrozumieli jaki jest jego charakter. Spotkanie nie miało na celu prezentacji propozycji zmian przepisów dotyczących poszukiwań, jak wielu z Was myślało. Takie tematy pojawią się na kolejnych, roboczych już spotkaniach.

Przed spotkaniem obawialiśmy się, że będzie to kolejny ring walki z archeologami, który nie przyniesie żadnych konstruktywnych efektów.

Jesteśmy jednak pozytywnie zaskoczeni profesjonalizmem gospodarzy, zwłaszcza pani dr hab. Katarzyny Zalasińskiej, dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków w MKiDN, która tak moderowała dyskusję, aby wypowiedzi były rzeczowe i bez wzajemnych ataków.

Mile nas zaskoczyła informacja, że w założeniu zmiany nie mają być pudrowaniem dotychczasowych przepisów i nie będą dotyczyły jednej ustawy. Mają to być zmiany systemowe, dotyczące wielu aktów prawnych, zgodnie z uchwałą Rady Ochrony Zabytków /ROZ/ przy MKiDN z listopada 2017 roku. ROZ w uchwale uznaje, że potencjał środowiskowy poszukiwaczy jest cenną wartością, który powinien być spożytkowany do zdobywania nowej wiedzy o dziedzictwie kulturowym Polski i że ROZ dostrzega potrzebę stworzenia płaszczyzny współpracy wszystkich instytucji państwowych, samorządowych oraz środowiska poszukiwaczy dla prowadzenia wspólnych działań w celu włączenia środowiska eksploratorów w system ochrony zabytków przy szczególnym uwzględnieniu edukacji.

Po spotkaniu w MKIDN pojawiło się mnóstwo komentarzy w środowisku eksploratorów. Zwłaszcza po szczątkowej relacji ze spotkania na kanale Youtube. Reakcje są skrajne, choć najwięcej mamy głosów wsparcia. Osób przychylnie patrzących na działania PZE nie będziemy tu przekonywać, a tylko w imieniu PZE dziękujemy Wam z całego serca, bo to utwierdza nas w przekonaniu, że mamy za sobą siłę.

Do osób nastawionych sceptycznie lub nawet niechętnie, mamy tylko jedną prośbę. Dajcie nam jeszcze chwilę na udowodnienie Wam, że jesteśmy głosem całego środowiska, a szczególnie tych przysłowiowych „zwykłych Kowalskich”.

W naszych postulatach skierowanych do Ministerstwa nie pojawił się ani jeden, który byłby ukierunkowany na stowarzyszenia! Nie wierzcie tym co mówią, że załatwiamy coś pod stołem dla siebie, ponieważ jest to nieprawda.

Wiemy, że są osoby i środowiska, które czują się pominięte w działaniach właśnie rozpoczętych. Oświadczamy, że PZE nie miało wpływu na klucz doboru zaproszonych gości. Mieliśmy szczątkowe informacje od osób i stowarzyszeń, które odpowiedziały na nasz apel o ujawnienie się przed spotkaniem w celu ustalenia wspólnego stanowiska. Dlatego też pojawiła się nasza propozycja o powołanie zespołów eksperckich, których skład będziemy mogli dowolnie kształtować. Nie wszyscy chętni wejdą na rozmowy do ministerstwa, bo to niemożliwe, ale kilkuosobowa reprezentacja, uzbrojona w materiały wspólnie wypracowane, będzie bardziej skuteczna.

Zostaliśmy zobowiązani przez Departament Ochrony Zabytków do szerszego przedstawienia problemów środowiska eksploratorów wraz z proponowanymi zmianami przepisów, które dotyczą naszej pasji. Mamy stworzyć zespół ekspercki do prac zmierzających do zmiany aktów prawnych. Nie mają to być gotowe akty prawne. W tym celu od przyszłego tygodnia przedstawiciele PZE będą pojawiali się na zlotach poszukiwaczy, konferencjach i innych spotkaniach w całym kraju, aby zbierać opinie środowiska co do oczekiwań w tej kwestii.

Pierwszym takim spotkaniem będzie Zlot Środowisk Eksploracyjnych w Srebrnej Górze organizowany przez członka PZE Stowarzyszenie Triskelion.

W kolejnych miesiącach postaramy się zorganizować ogólnokrajową konferencję z szerokim panelem dyskusyjnym.

Nie należy spodziewać się, że zmiany systemowe nastąpią z dnia na dzień. Choć MKiDN zapowiada szybkie tempo prac, to uzgodnienia wraz z legislacją potrwają nawet 3 lata, co zasugerowała nam dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków.

Jest to czas odległy, a życie toczy się dalej. W związku z tym zaproponowaliśmy aby w ramach istniejącego prawa, ułatwić już dziś życie poszukiwaczom, poprzez odpowiednie rozporządzenia MKiDN oraz ujednolicenia mechanizmów przyznawania pozwoleń na poszukiwania przez WKZ-ty. Po konsultacjach otrzymaliśmy odpowiedź, że większość postulatów PZE ogłoszonych przed spotkaniem w MKiDN jest realnymi do spełnienia już dziś i w tym kierunku będziemy prowadzić równoległe działania.

Poproszono nas również o zebranie w środowisku oraz udostępnienie z naszej bazy danych dokumentów z pozwoleniami i odmowami z WKZ-tów, które naszym zdaniem są niewłaściwe, by Departament mógł zaznajomić się z praktykami stosowanymi przez WKZy.

W związku z tym prosimy Was o nadsyłanie na nasz adres mailowy: biuro@pze.org.pl, wszelakich odmów lub nieżyciowych zgód na poszukiwania oraz wszystkich dokumentów, które uznacie, że mogą być przydatne.

I na koniec informujemy Was, że w najbliższych dniach uruchomimy stronę internetową PZE wraz z platformą zapisów do związku. Jednym zdaniem rozpoczynamy zapisy dla osób niezrzeszonych czyli zwykłych „Kowalskich”

Jacek Wielgus
Prezes Zarządu

Fot. mkidn.gov.pl