Z przykrością informujemy, że Prezydent RP nie przychylił się do petycji tysięcy poszukiwaczy i 22 kwietnia podpisał Ustawę z dnia 4 kwietnia 2025 r. zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Na oficjalnej stronie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się informacja prasowa na temat podpisanej ustawy, możemy w niej przeczytać m in.:
„Zgodnie (…) z ustawą z dnia 4 kwietnia 2025 r. zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zamiast z dniem 1 maja 2025 r., wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2027 r. Takie wydłużenie vacatio legis, w ocenie projektodawcy ustawy – Rady Ministrów, zapewni właściwe przygotowanie do wdrożenia nowych regulacji”.
Następnie wyliczone zostały główne założenia regulacji z 13 lipca 2023r., jednak dla nas wszystkich oczywiste jest, że to nie te regulacje będą wdrażana a wolą obecnego Ministerstwa Kultury jest by je zmienić. Wątpliwy jest również termin wejścia w życie jakichkolwiek nowych przepisów z dniem 1 stycznia 2027r. Jak już wcześniej informowaliśmy zamierzeniem MKiDN jest całkowita zmiana ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, której przepisy o poszukiwaniach mają być częścią. W takiej sytuacji, biorąc pod uwagę tempo prac resortu kultury nie ma raczej szans na nową ustawę przez najbliższe kilka lat.
Po raz kolejny polskie władze odkładają sprawy poszukiwaczy i poszukiwań na nie wiadomo jak długi czas.
Tymczasem my przypominamy dlaczego te zmiany są bardzo ważne.
„Zmiany zaproponowane w ustawie z 13 lipca 2023 r. , za zapisami ratyfikowanej przez państwo polskie Konwencji ramowej Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, umożliwiają włączenie dużych grup społecznych w polski system ochrony dziedzictwa kulturowego i archeologicznego. Takie rozwiązania prawne dotyczące poszukiwań, zbliżają nas do systemów prawnych obowiązujących w Dani, Anglii, Walii, Holandii czy Norwegii, krajach, w których zainteresowanie społeczne historią, odkrywaniem jej śladów materialnych jest porównywane do Polski. We wspomnianych krajach poziom zaufania na linii państwo obywatel jest tak duże, że w ogóle nie ma nawet konieczności zgłoszeń poszukiwań, a także składania oświadczeń pod rygorem odpowiedzialności karnej. Dzięki tym rozwiązaniom do obiegu naukowego a w następstwie do muzeów trafia zdecydowanie więcej odkryć. Kolejne odwlekanie na lata, a w efekcie zaniechanie wdrożenia nowocześniejszych i dostosowanych do potrzeb przepisów, zniweczy te plany i nadal będzie skutkowało pozostawieniem bardzo dużej grupy obywateli pasjonatów poszukiwań poza systemem legalnych poszukiwań i tym samym będzie się wiązało z większym niebezpieczeństwem dla dziedzictwa kulturowego oraz brakiem informacji o odkrytych zabytkach, nie będą one trafiać do naukowego obiegu”. – fragment petycji do Prezydenta RP przygotowanej w marcu przez PZE w imieniu środowiska poszukiwaczy.
źródło: https://www.prezydent.pl/prawo/ustawy-podpisane/ustawy-podpisane-w-kwietniu-2025-r,99666
Dla PZE opracowała Joanna Kaferska-Kowalczyk